Na początku raz jeszcze należy podkreślić, że nie jesteśmy ginekologami – onkologami. Tak więc nie podejmujemy się operacyjnego leczenia chorób nowotworowych narządu rodnego ani ingerencji operacyjnej w sytuacji, gdy dana zmiana w obrębie przydatków może, z dużym prawdopodobieństwem określonym w toku przedoperacyjnej diagnostyki, okazać się złośliwym procesem nowotworowym. Takie leczenie pozostaje w gestii kolegów ginekologów – onkologów w ośrodkach specjalizujących się w operacyjnym leczeniu chorób nowotworowych narządu rodnego.
Pod terminem „torbiel” (łac. cystis, spolszczona nazwa – cysta) rozumiemy w medycynie otorbioną (posiadającą tzw. torebkę łacznotkankową) zmianę chorobową wypełnioną charakterystyczną dla danego schorzenia zawartością. Może więc być torbiel surowicza (wypełniona płynem surowiczym), śluzowa (wypełniona śluzem), ropna (wypełniona ropą), krwotoczna (wypełniona krwią), czekoladowa (synonim – smołowa, wypełniona starą zhemolizowaną krwią) – charakterystyczna dla endometriozy jajnika, torbiel skórzasta (synonim – dermoidalna) – będąca zmianą litą, nowotworem łagodnym – potworniakiem.
Określenie „torbiel przydatków” najczęściej oznacza torbiel – guz jajnika, jednakże taką postać w badaniu ginekologicznym i USG może przyjąć np. wodniak jajowodu, powstały w wyniku gromadzenia się wydzieliny w niedrożnym jajowodzie. Wreszcie może być też torbiel wywodząca się z miejca położonego obok jajnika a noszącego nazwę „przyjajnik”. Stąd torbiel przyjajnikowa. Zdarzają się w blisko przydatków tzw. torbiele międzywięzadłowe, których rozpoznanie – lokalizacja często zostaje określona dopiero w czasie operacji.
W wypadku istniejącego przedoperacyjnego rozpoznania potencjalnie łagodnej zmiany o charakterze torbieli przydatków (prawdopodobnie jajnika) istnieje, dla bezpieczeństwa pacjentki, procedura śródoperacyjnego badania histopatologicznego. Po usunięciu zmiany chorobowej zostaje ona natychmiast przekazana do zakładu patomorfologii, gdzie lekarz – patomorfolog ocenia jej tkankę pod jednym zasadniczym kątem: zmiana łagodna czy złośliwa. Dopiero taka doraźna śródoperacyjna konsultacja z pozytywnym wynikiem zezwala na przystąpienie do zamykania jamy brzusznej i kończenia operacji. W przeciwnym wypadku należy najczęściej operację rozszerzyć stosownie do rodzaju schorzenia, jego stopnia klinicznego zaawansowania w ocenie śródoperacyjnej, wieku pacjentki, posiadanych dzieci itd. W tego typu sytuacji korzystamy ze śródoperacyjnej konsultacji i pomocy naszych znakomitych kolegów ginekologów – onkologów.
Dodać należy, że poza badaniem śródoperacyjnym wyciętych tkanek, zostają one poddane normalnemu, pełnemu procesowi diagnostyki histopatologicznej.
Zakres operacji przy zmianach łagodnych jest też zróżnicowany. Od wyłuszczenia torbieli z pozostawieniem zdrowej tkanki jajnika, poprzez usunięcie zmienionego jajnika czy jajowodu do usunięcia jednostronnie bądź obustronnie przydatków, to jest jajników i jajowodów. Wreszcie w grę może wchodzić też usunięcie torbieli przyjajnikowej bądź wypreparowanie torbieli międzywięzadłowej bez konieczności ingerencji w przydatki.