Niewydolność szyjki macicy, a właściwie niewydolność cieśniowo-szyjkowa polega na osłabieniu działania „aparatu zamykającego” szyjkę macicy i w konsekwencji zagrożeniu poronieniem lub porodem przedwczesnym. Może być konsekwencją przebytych rozległych zabiegów na szyjce macicy, licznych porodów połączonych z urazami szyjki, wad anatomicznych macicy. Może mieć też charakter pierwotnej dysfunkcji.
Pominiemy tu rozległy temat diagnostyki niewydolności cieśniowo-szyjkowej i przeciwwskazań do stosowania określonych metod leczniczych w danych realiach klinicznych. Należy natomiast zaznaczyć, że w konsekwencji istnienia obecnie twardych dowodów naukowych nieskuteczności, a czasami wręcz szkodliwości w pewnych określonych sytuacjach klinicznych, tzw. profilaktycznego „zamykania” szyjki macicy, obecnie o wiele rzadziej takie ingerencje są stosowane.
Klasyczne leczenie niewydolności cieśniowo-szyjkowej polega na założeniu na szyjkę macicy czasowego szwu okrężnego, który poprzez zaciśnięcie tę szyjkę zamyka. Szew zdejmuje się po donoszeniu ciąży lub na początku porodu. Czasem trzeba go zdjąć wcześniej, gdy występują komplikacje.
W pewnych sytuacjach klinicznych alternatywą dla operacji założenia szwu szyjkowego może być zastosowanie tzw. ciążowego pessarium kołnierzowego (łac. pessarium, ang. pesar). Odpowiednio dobrany rozmiarem pesar zamyka szyjkę macicy, nie dopuszczając do jej przedwczesnego rozwierania się. Samo zakładanie nie jest zabiegiem inwazyjnym, tym nie mniej wymaga skontrolowania dróg rodnych pod względem bakteriologicznego stanu zapalnego. Również później takie kontrole przeprowadzamy. Wynika to z faktu, że pessarium kołnierzowe jest dużym ciałem obcym, długo przebywającym w pochwie i niewątpliwie drażniącym. Tak więc kobietę, u której zastosowano pesar, zapraszamy na kontrolne wizyty częściej zarówno z racji istnienia niewydolności szyjki macicy jak i monitorowania przebiegu leczenia. Jesteśmy również przez cały czas osiągalni telefonicznie i w przypadku zaistnienia wątpliwości co do sytuacji położniczej, zawsze możemy kobietę przyjąć i zbadać poza stałymi dniami i godzinami przyjęć.
Trzeba podkreślić, że wdrożenie leczenia niewydolności cieśniowo-szyjkowej pod postacią założonego na szyjkę szwu okrężnego (czyli, jak to się często mówi – podszycia) bądź pessarium nie zwalnia kobiety z konieczności prowadzenia bardzo oszczędzającego trybu życia.
